نگاهی جامعه شناختی به کنش گفتار انتقاد در زبان فارسی

زبان تجلی‌گاه فرهنگ و افکار افراد یک جامعه است و با بررسی زبان می‌توان به مطالعه رابطۀ متقابل زبان، تفکرو فرهنگ دست یافت و از نظام فکری و فرهنگی یک جامعه آگاه شد. لذا پژوهش حاضر در صدد است تا به بررسی کنش‌گفتار انتقاد در زبان فارسی بپردازد. پژوهش حاضر به بررسی این راهبردها در کنش گفتار انتقاد می پردازد. بدین منظور از آزمون تکمیل گفتمان استفاده شد و پاسخ های جمع‌آوری شده از 200 شرکت‌کننده با استفاده از چهارچوب راهبردهای بیان و تعدیل انتقاد گوئن ( 2005،2013) مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفت. شیوه‌ی انتقاد، به موقعیت و فاصله‌ی اجتماعی و نیز جنسیت افراد شرکت‌کننده در تعامل بستگی دارد اما تأثیر جنسیت از دو متغیر دیگر بر نحوه بیان و تعدیل انتقاد بیشتر است. بررسی ارتباط جنسیت و راهبردها نشان می دهد که این کنش‌گفتار در بین زنان بیش تر از مردان تعدیل می شود. . یافته های تحقیق حاکی از آن است که انتقاد برخلاف دیدگاه رایج همیشه یک کنش‌گفتار منفی نیست، بلکه افراد در تعاملات اجتماعی می‌توانند با استفاده ازکنش‌گفتارهای دیگر مانند تعارف، تعریف، عذرخواهی و تعدیل کننده‌هایی مانند خوش زبانی ها و توجیه کننده ها تاثیر منفی این کنش‌گفتار را کاهش دهند به‌گونه‌ای که انتقاد مثبت واقع‌ شده و در بین آنها هم‌بستگی ایجاد کند. از نتایج پژوهش می توان در مطالعات تطبیقی بین فرهنگی و مسائل آموزش زبان استفاده کرد.